Nasz mózg nieustannie przystosowuje się do zmian. Dzięki neuroplastyczności tworzy nowe połączenia neuronalne przez całe życie. Ta zdolność leży u podstaw koncepcji rezerwy poznawczej, która zyskuje znaczenie w badaniach nad profilaktyką demencji. Naukowcy odkryli, że osoby z większą rezerwą poznawczą dłużej funkcjonują sprawnie pomimo negatywnych zmian zachodzących w mózgu.
Rezerwa poznawcza to pewnego rodzaju odporność mózgu na uszkodzenia i zmiany neurodegeneracyjne. Można ją porównać do zabezpieczenia na czarną godzinę. Mózg z bogatą rezerwą poznawczą kompensuje powstałe defekty poprzez wykorzystanie alternatywnych sieci neuronalnych. Ta zdolność sprawia, że niektórzy zachowują jasność umysłu do późnej starości mimo oznak choroby.
Koncepcja rezerwy poznawczej wiąże się z rezerwą mózgową, która dotyczy fizycznych aspektów: liczby neuronów i objętości tkanki. Osoby z większym mózgiem mają “więcej do stracenia” w momencie pojawienia się objawów demencji. Rezerwa poznawcza odnosi się do sposobu, w jaki mózg wykorzystuje dostępne zasoby.
Więcej o chorobach neurodegeneracyjnych i wpływie diety na ich przebieg, a także wiele porad dotyczących zdrowego odżywiania znajdziesz na zywieniemaznaczenie.pl.
Budowanie rezerwy poznawczej trwa całe życie. Kluczową rolę odgrywa różnorodność bodźców i wyzwań. Osoby regularnie czytające, rozwiązujące łamigłówki i uczące się nowych umiejętności mają większe szanse na rozwinięcie bogatej sieci połączeń. Ważne jest podejmowanie aktywności wymagających wysiłku umysłowego.
Interakcje społeczne stanowią kolejny filar budowania rezerwy. Rozmowa angażuje liczne obszary mózgu. Badania pokazują, że osoby utrzymujące bogate życie towarzyskie są mniej narażone na rozwój demencji. Aktywność fizyczna zwiększa przepływ krwi do mózgu i wspiera neuroplastyczność.
Określenie poziomu rezerwy poznawczej stanowi wyzwanie dla nauki. Nie istnieje pojedynczy test mierzący tę wartość. Naukowcy wykorzystują różne wskaźniki: poziom wykształcenia, zawód, aktywność intelektualną i uczestnictwo w życiu społecznym. Im więcej lat spędziliśmy na edukacji i im bardziej jesteśmy aktywni intelektualnie, tym prawdopodobnie mamy większą rezerwę poznawczą.
Badacze opracowali kwestionariusze oceniające styl życia i aktywności budujące rezerwę. Warto pamiętać, że rezerwa poznawcza zmienia się wraz z doświadczeniami. Nigdy nie jest za późno, aby zacząć ją budować, choć aktywność we wczesnych latach życia ma szczególne znaczenie.
Jak wzmocnić rezerwę poznawczą? Możesz:
Mózg nie lubi się nudzić – najważniejsza jest różnorodność i systematyczność. Lepiej podejmować regularne, mniejsze aktywności niż sporadyczne intensywne treningi. Najlepsze efekty przynoszą aktywności sprawiające przyjemność.
Najlepsze efekty osiągniemy, dbając o aktywność umysłową przez całe życie. Szczególnie ważne są wczesne lata oraz okres dojrzewania. Osoby angażujące się od młodości w aktywności intelektualne mają większe szanse na opóźnienie objawów demencji. Jednak nawet w późnej dorosłości mózg zachowuje zdolność tworzenia nowych połączeń. Osoby w wieku 70-80 lat, które zaczynają regularnie ćwiczyć umysł, mogą zauważyć poprawę funkcji poznawczych.
Troska o zdrowie mózgu i budowanie rezerwy poznawczej to jedna z najlepszych inwestycji w jakość życia. Osoby z bogatą rezerwą nie tylko później doświadczają demencji, ale także cieszą się lepszą jakością życia. Pamiętajmy, że nasz mózg, podobnie jak ciało, wymaga regularnych ćwiczeń.
zdjęcie: Canva
Dodaj komentarz