Stawy pełnią ważną funkcję w układzie kostno-stawowym człowieka. Muszą jednak znosić duże obciążenia, przez co narażone są na zwyrodnienia, deformacje oraz uszkodzenia mechaniczne. Endoprotezę stawu biodrowego uważa się za jedno z największych osiągnięć medycyny ubiegłego stulecia.
Jest to specjalistyczna konstrukcja, która ma za zadanie zastąpić zwyrodniały lub uszkodzony staw sztucznym, w trakcie leczenia koksartrozy – choroby zwyrodnieniowej stawów.
Wszczepienie protezy stawu biodrowego jest zabiegiem chirurgicznym. Staw biodrowy składa się z głowy kości udowej oraz panewki stawu biodrowego kości miedniczej. Są one zastępowane przez protezę – głowa kości udowej ceramiczną lub metalową “kulką”, natomiast panewka elementem o kształcie gniazda, który wykonany jest ze stopów metali austenicznych z insertami ceramicznymi, metalowymi albo polietylenowymi.
Do niedawna do operacji endoprotezy biodra kwalifikowano osoby, które zwykle nie mogły się już poruszać. Cierpiały na duże przykurcze mięśniowe i odczuwały nocne bóle. Obecne badania jednak wskazują, aby tego rodzaju zabieg przeprowadzić jak najszybciej, po to aby w przyszłości uniknąć wtórnych zmian zwyrodnieniowych w kolanach oraz kręgosłupie. W takie sytuacji na konsultację do ortopedy najlepiej udać sie w momencie odczuwania dolegliwości bólowych, głównie zlokalizowany w pachwinie.
W podjęciu leczenia ważną kwestią jest współpraca z diagnostą obrazowym. Przede wszystkim ze względu na to, że mobilizacja stawów np. w przypadku konfliktu udowo-panewkowego może prowadzić do traumatyzacji powierzchni stawowych. W takich przypadkach byłoby lepiej, gdyby fizjoterapeuta posiadał informacje, jak duża jest deformacja panewki lub kości udowej.
Przed operacją obszar skóry poddawanej zabiegowi myje, osusza się i delikatnie goli. Przez kroplówkę podaje sie płyny. Zabieg trwa od 2 do 4 godzin. Przeprowadzany jest zwykle w znieczuleniu zewnątrzoponowym, czasem ogólnym. Przed operacją pacjent otrzymuje dożylnie antybiotyk. Podaje się również heparynę drobnoniskocząsteczkową, która zmniejsza ryzyko wystąpienia zakrzepicy żylnej.
Po nacięciu skóry, tkanek oraz części stawu, wysuwa się z panewki głowę kości udowej. W taki sposób tworzy się miejsce na sztuczny element. Następnie wszczepia się sztuczną panewkę do kości biodrowej. Kolejno do kanału kości udowej wprowadzony zostaje trzpień endoprotezy, a na nim umieszcza się metalową część implantu. Pod koniec w okolice rany wprowadzane są dreny.
W drugiej dobie po operacji, pacjent może wykonywać delikatne ruchy nogą w trakcie siedzenia. W pierwszych tygodniach jednak należy oszczędzać zoperowany staw. Nie poleca się zakładać nogi na nogę, leżeć na operowanym boku, siadać w wannie czy na zbyt niskich krzesełkach.
Powrót do sprawności po zabiegu endoprotezy stawu biodrowego zajmuje około 8-10 tygodni dla osób po 60 roku życia. Po okresie hospitalizacji, należy wykonywać odpowiednie ćwiczenia pod opieką fizjoterapeuty. Stopniowo operowaną nogę obciąża się. W czasie rehabilitacji należy unikać gwałtownych skrętów oraz skłonów ciała.
Wskazane jest aby w domu korzystać ze specjalnie przygotowanych usprawnień – wyższego materaca, uchwytów łazienkowych itp. Należy uważać na chodniki i dywany, a najlepiej usunąć je z trasy osoby po zabiegu.
Warto wiedzieć, że prawidłowo wszczepiona endoproteza może spełniać swoją funkcję dziesiątki lat. Obecne informacje są na temat protez sprzed 20-30 lat. Okazuje się, że pierwsze 10 lat wytrzymuje aż 95%, natomiast 20 lat – około 70%. Jednak endoprotezy wszczepiane obecnie są o wiele lepsze. Przez lata obserwacji wyeliminowane zostały błędy konstrukcyjne oraz słabe ogniwa endoprotezoplastyki. Należy również podkreślić, że w zasadzie każdą protezę wszczepioną nieprawidłowo można wymienić.
Istnieje kilka bezwzględnych przeciwskazań do operacji endoprotezy stawu biodrowego:
Przeciwskazania do uregulowania to:
Założenie endoprotezy stawu biodrowego jest zabiegiem, który ratuje bardzo istotną część organizmu. Efektem jest likwidacja długotrwałego bólu, kontynuacja pracy zawodowej oraz powrót do pełnego życia rodzinnego oraz towarzyskiego.
Beata Stępień
Dwa lata temu miałam przeprowadzony zabieg endoprotezy stawu biodrowego i nie odczuwam żadnych ograniczeń jak na razie. Rehabilitacja trochę trwała ale teraz muszę tylko uważać żeby nie robić zbyt dużych zgięć. Kupiłam też specjalny materac termoplastyczny i mój komfort życia się znacznie poprawił. Uważam, ze warto się na to zdecydować.