Paracetamol odpowiada w USA za blisko połowę przypadków ostrej niewydolności wątroby. Za pomocą paracetamolu można nawet odebrać sobie życie.
Paracetamol to jeden z najpopularniejszych leków o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym sprzedawany bez recepty. W warszawskim Szpitalu Praskim w 2016 r. leczono 49 osób, które zatruły się paracetamolem. U 16 osób doszło do uszkodzenia wątroby.
Brali paracetamol na ból zęba. Zatruli się
W Polsce zarejestrowanych jest co najmniej kilkadziesiąt preparatów zawierających paracetamol w formie doustnej, doodbytniczej oraz dożylnej. Wiele z nich jest dostępnych bez recepty. Jeśli więc bierzesz Apap, Calpol, Codipar, Panadol, Efferalgan, Pedicetamol, Gripex, Fervex, Febrisan, Theraflu – to za każdym razem przyjmujesz konkretną dawkę paracetamolu.
– Pacjenci nie zawsze są świadomi tego, że biorą leki, które mają inne nazwy handlowe, ale wszystkie zawierają paracetamol – opowiada dr Piotr Burda, krajowy konsultant ds. toksykologii klinicznej.
– Miałem pacjentów, najczęściej z bólem zęba, którzy przez kilka dni zażywali, co kilka godzin, po dwie tabletki przeciwbólowe zawierające paracetamol i doszło u nich do ostrego zatrucia. To dlatego zawsze warto sprawdzić, czy kolejny lek przeciwbólowy czy przeciwgorączkowy nie zawiera paracetamolu i pilnować, ile gramów tej substancji przyjmujemy dziennie, gdyż w dużych dawkach lub stosowana przewlekle może być toksyczna – ostrzega ekspert.
“Zażyli paracetamol w celu odebrania sobie życia”
W krajach zachodnich toksyczność paracetamolu jest główną przyczyną ostrej niewydolności wątroby. W Stanach Zjednoczonych (gdzie w wolnej sprzedaży jest od 1955 r.), Wielkiej Brytanii, Australii i Nowej Zelandii, paracetamol jest najczęściej przedawkowywanym lekiem. W Wielkiej Brytanii wśród wszystkich przypadków przedawkowania leków, aż 35-45 proc. spowodowanych jest zatruciem paracetamolem.
Nie ma statystyk, ile takich przypadków występuje w Polsce. Tylko w oddziale toksykologii Szpitala Praskiego do czerwca 2017 r. z powodu ostrego zatrucia tą substancją hospitalizowano 32 osoby (u 7 doszło do uszkodzenia wątroby). W ostatnich dwóch latach z powodu przedawkowania tego leku jedna osoba zmarła w tym szpitalu, a jedna osoba miała wykonany przeszczep wątroby.
– Rzadko zdarzają się pacjenci, którzy przypadkowo przedawkują paracetamol np. w trakcie leczenia bólu – podkreśla Dorota Lichtarska, kierownik pododdziału toksykologii Szpitala Praskiego.
– Zdecydowana większość pacjentów, którzy trafiają do szpitala po przedawkowaniu paracetamolu, to ludzie młodzi do 30 roku życia, którzy zażyli lek w celu odebrania sobie życia. Mają oni nadzieję, że zasną spokojnie, nie czując cierpienia. Rzeczywiście, w pierwszej dobie występują tylko “błahe” wymioty i bóle brzucha. Osoby te nie zdają sobie sprawy, że groźne objawy pod postacią niewydolności wątroby, niekiedy nieodwracalne, wręcz śmiertelne, pojawiają się nie od razu, a dopiero w drugiej lub trzeciej dobie po przedawkowaniu paracetamolu, kiedy na leczenie poprzez podanie odtrutki jest już za późno – podsumowuje.
Liczy się czas podania odtrutki
Paracetamol jest metabolizowany w wątrobie. Jednak, gdy dawka jest za duża, może dojść do jej uszkodzenia. Odpowiada za to toksyczna substancja (silny utleniacz), który powstaje podczas przemian chemicznych leku, tzw. N-acetylo-4-benzochinonoimina (NAPQI). Jeżeli lek jest stosowany w zalecanych dawkach, ta substancja jest neutralizowana poprzez łączenie z glutationem, związkiem chemicznym, który jest naturalnie wytwarzany w organizmie.
– Gdy ktoś weźmie za dużo paracetamolu, wtedy glutationu jest za mało, by związać całą toksyczną substancję i wtedy nadmiar utleniacza powoduje uszkodzenie komórek wątroby – tłumaczy prof. Marek Krawczyk, w latach 1998-2016 kierownik Kliniki Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby Samodzielnego Publicznego Centralnego Szpitala Klinicznego w Warszawie.
– W takich sytuacjach trzeba pacjentom jak najszybciej podać odtrutkę. Przy bardzo dużych dawkach może dojść do uszkodzenia wątroby, w których jedynym ratunkiem dla chorych jest przeszczepienie tego organu – wyjaśnia.
Martwica wątroby już po upływie doby
W pierwszej dobie po przedawkowaniu u znacznej części pacjentów nie ma żadnych objawów. Jednak proces nieodwracalnego niszczenia wątroby rozpoczyna się już w kilka godzin po jego zażyciu w za dużej dawce.
Zatrucie paracetamolem przebiega najczęściej w 4 fazach:
1. faza – trwająca od 0,5 do 24 godzin od chwili przyjęcia leku. Objawy: nudności, bóle brzucha, wzmożona potliwość, bladość, osłabienie;
2. faza – trwająca od 24 do 48 godzin od czasu spożycia leku. Objawy: ból w prawym górnym kwadrancie jamy brzusznej, wzrost aktywności transaminaz, INR, bilirubiny;
3. faza – trwająca od 72 do 96 godzin od chwili przyjęcia środka. Objawy: szczytowy wzrost transaminaz i INR, piorunująca niewydolność wątroby, encefalopatia wątrobowa, zespół wątrobowo-nerkowy;
4. faza – trwająca od 4 dni do 2 tyg. Regeneracja wątroby, przeszczepienie lub zgon chorego.
– Gdy jest podejrzenie, że ktoś wziął więcej, niż wynosi bezpieczna dawka paracetamolu, taki pacjent powinien jak najszybciej dotrzeć do szpitala – podkreśla prof. Marek Krawczyk.
– Lek się szybko wchłania. W ciągu 3 godzin od jego zażycia lek jest całkowicie wchłonięty i jeśli jest go za dużo, zaczyna się uszkodzenie komórek wątroby. Gdy dojdzie do przedawkowania, do martwicy wątroby dochodzi w ciągu 24-48 godzin – wyjaśnia profesor.
Paracetamol – dawka bezpieczna
Osoba dorosła nie powinna przekraczać maksymalnej dawki jednorazowej, czyli 500-1000 mg (2 tabletki po 500 mg). Nie należy też przekraczać maksymalnej dawki dziennej, czyli 6 tabletek po 500 mg.
Ważne jest, by zachować co najmniej 4-6 godzinną przerwę między kolejnymi zażyciami leku. Jest to czas potrzebny, by poprzednia dawka została zneutralizowana. Maksymalna dawka dobowa w leczeniu doraźnym wynosi 4 g, w długotrwałym 2,6 g.
Dawkę powtórną powinno się przyjmować tylko, gdy ból lub gorączka nie ustąpiły. Ważne, by paracetamolu nie używać często i długotrwale. W przypadku stosowania 8 tabletek dziennie może dojść do uszkodzenia wątroby. Także jednorazowe przyjęcie 6 g, czyli 12 tabletek, może spowodować ostre zatrucie organizmu.
Pijesz, palisz lub jesteś na diecie? Uważaj na paracetamol…
Szczególnie narażone na toksyczne działanie paracetamolu są osoby nadużywające alkoholu.
– U osób uzależnionych od alkoholu istnieje zespół alkoholowo-paracetamolowy – podkreśla prof. Krawczyk. – U nich nawet przy umiarkowanym spożyciu alkoholu i zalecanych jako bezpieczne dawkach leku może dojść do ciężkiego uszkodzenia lub ostrej niewydolności wątroby – tłumaczy.
Toksyczność tej substancji zwiększa się u osób niedożywionych lub głodzących się, ponieważ mają w komórkach wątrobowych mniejsze zapasy glutationu.
Na poważniejsze powikłania po zażyciu paracetamolu mogą być narażone osoby z cukrzycą oraz palacze papierosów. Również niektóre choroby genetyczne, np.: zespół Gilberta, mogą prowadzić do poważnych powikłań przy zażywaniu leku. Także u chorych z niewydolnością nerek, paracetamol kumuluje się we krwi i może uszkodzić te organy. Toksyczność leku zwiększają: problemy krążeniowo-oddechowe oraz niewydolność wątroby.
Źródło: www.zdrowie.pap.pl
Dodaj komentarz