Rzeżucha – uprawa i właściwości zdrowotne

Jednym z najbardziej wyrazistych elementów zwiastujących nadejście świąt Bożego Narodzenia jest rzeżucha. Można ją wówczas spotkać w sklepach jako dekorację puchowych kurczaczków, kolorowych pisanek czy świątecznych stroików. To właśnie w okresie świąt bożonarodzeniowych rzeżucha przeżywa swoje “pięć minut”. Później o niej zapominamy i już więcej, w ciągu roku, nie do niej nie wracamy. A szkoda, bo ta niecodzienna roślina ma niezwykłe właściwości prozdrowotne – dlatego warto ją hodować i spożywać przez cały rok.

Rzeżucha i jej charakterystyka. Jakie właściwości ma ta niewielka roślina?

Najbardziej znanym rodzajem rzeżuchy w Polsce jest rzeżucha ogrodowa, nazywana również pieprzycą siewną. Jej znakomite właściwości odżywcze znane są już od najdawniejszych czasów. Jeszcze w starożytnej Grecji hodowano ją i spożywano jako pożywną przekąskę, tuż przed wyruszeniem w ciężki bój. Kładziono wówczas grubo ściętą roślinę na pieczywo i jedzono ze smakiem. Oprócz wartości energetycznych rzeżucha była wykorzystywana jako remedium na dziesiątki chorób. Zwalczała anemię, pomagała w walce z gruźlicą, a nawet stosowano ją jako silny afrodyzjak. Dziś wiemy o niej znacznie więcej, niż w czasach starożytnych. Rzeżucha posiada świetne właściwości smakowe, dzięki czemu może być wykorzystywana w kuchni. Co więcej, rzeżucha jest bogatym źródłem mikroelementów, dlatego warto ją jeść w każdej porze roku.

Właściwości smakowe rzeżuchy

Rzeżucha ogrodowa ma dosyć ostry, pikantny smak. Mimo niepozornego wyglądu posiada bardzo intensywny i wyraźny aromat. Sama roślina należy do rodziny kapustowatych – co tłumaczyłoby jej nieco pieprzny smak. Może być wykorzystywana jako smaczny dodatek do kanapek. Z powodzeniem zastępuje szczypiorek, który po pewnym czasie może się przejeść. Rzeżucha potęguje nie tylko smak potraw, ale i poprawia apetyt. Poleca się ją szczególnie dzieciom-niejadkom.

Naturalne właściwości zdrowotne

Pieprzyca siewna jest bogata w złożone składniki odżywcze wspomagające nasze zdrowie. Posiada ona w swoich listkach niezwykle skondensowaną formę cennych witamin i minerałów. Rzeżucha jest także pożywnym źródłem białka, cukrów oraz tłuszczów. Z jej nasion wytwarza się także zdrowy olej zimno-tłoczony na problemy skórne. Rzeżucha jest dobrym źródłem witaminy K oraz witaminy C. Zawiera sporą dawkę witaminy D oraz witamin z grupy B. Poza tym ceniona jest ze względu na posiadany magnez, potas, mangan, wapń, jod czy żelazo.

Domowa uprawa rzeżuchy

Rzeżucha z powodzeniem może być uprawiana w warunkach domowych. Nie wymaga świetnych warunków, wyrafinowanego zmysłu ogrodnika czy dużej przestrzeni. Wystarczy niewielkie naczynie, trochę wody, nasiona oraz materiał ligninowy bądź bawełniany. Oto, jak uprawiać rzeżuchę ogrodową w mieszkaniu:

• Do niewielkiego naczynia (bądź wielu naczyń, jeżeli chcemy uzyskać kilka sztuk pieprzycy) włóż ligninę lub watę. Świetnie do tego celu sprawdzi się spodek od doniczki bądź płaska miseczka. Materiał musi zostać dokładnie rozprowadzony po wewnętrznej przestrzeni naczynia. Zwilż watę lub ligninę odrobiną wody.
• Nasiona umieść w odrębnym naczyniu i zalej je dużą ilością wody. Muszą nieco rozmięknąć, więc warto poczekać kilka minut. Rozsyp (rozlej) nasiona rzeżuchy na nasączonej ligninie. Rozsmaruj równomiernie napęczniałe nasionka na każdym zakamarku materiału. Podlej nasiona wodą.
• Pierwsze nasiona będą kiełkować już po 48 godzinach. Pamiętaj, aby trzymać rzeżuchę w ciepłym, najlepiej nasłonecznionym, miejscu. Kilka razy dziennie należy obficie zrosić nasiona wodą.
• Po kilku dniach rzeżucha będzie gotowa do obcięcia. Wykorzystując ostre nożyczki zetnij listki rzeżuchy. Pozostawienie łodyżek umożliwi dokonanie kolejnego zbioru listków, po kolejnych kilkudziesięciu godzinach.

Rzeżucha ogrodowa najlepsze właściwości smakowe posiada tuż po zerwaniu. Gdy jest świeża ma najbardziej wyrazisty, ostry smak. Jeśli chcemy, aby była nieco bardziej chrupiąca – opłuczmy ją zimną wodą. Przetrzymywanie jej za długo w ligninie i zbyt późne ścięcie listków spowoduje, że rzeżucha nabierze goryczkowego, nieprzyjemnego smaku.

Rzeżucha – zastosowanie w lecznictwie

Rzeżucha była od dawien dawna wykorzystywana nie tylko w gastronomii, ale i również z ziołolecznictwie. Niegdyś stosowano ją jako lek oczyszczający organizm. Przykładano także gazy z rzeżuchą do ran skórnych w celu przyspieszenia ich gojenia. Przeżuwana odświeżała oddech oraz likwidowała szkodliwe bakterie, znajdujące się w jamie ustnej. Rzeżucha może być także stosowana przez osoby palące tytoń oraz narażone na stres – roślina dzięki dużej zawartości witaminy C działa niczym przeciwutleniacz, niwelując wolne rodniki. Ostry smak rzeżuchy związany jest z dużą zawartością siarki. Ta zaś wzmacnia skórę i włosy, zapobiegając ich nadmiernemu wypadaniu. Napój z rzeżuchy jest świetnym sposobem na kaca. 150 mililitrów soku rozcieńcza się z podobną ilością wody i wypija na czczo po “trudniejszym wieczorze”. Sok z rzeżuchy może być stosowany na różnorodne zmiany skórne – rozjaśnia je, łagodzi i zapobiega tworzeniu się stanów zapalnych. Pieprzyca powinna być także stosowana w przypadku różnych schorzeń i uwarunkowań, m.in.:

• zaburzeń krążenia krwi,
• w przebiegu anemii,
• podczas cukrzycy,
• nadwadze i otyłości,
• a także wspomagająco w ciąży.

Bartosz Tyrka